Monday, September 26, 2011

Дэлхийн анхдагчид

Аливаа юмны анхдагч байх сайхан шүү.Ийм нэг сонирхолтой зүйлийг уншлаа.

                   Агаараас авсан гэрэл зураг
Дэлхийд хамгийн анх удаа агаараас гэрэл зураг авсан зурагчин бол Жеймс Воллос Блек юм. Тэрээр 1860 оны аравдугаар сарын 13-нд Бостон хотын зургийг агаарын бөмбөлгөн дээрээс авчээ. Түүнийг энэ зургыг дархаас хоёр жилийн өмнө буюу 1858 онд Францын уран бүтээлч Гаспард Феликс Туначон нэгэн аппаратаар Вивр Валли хэмээх тосгоны гэрэл зургийг дарсан ч тухайн үедээ газардах үед нь хүчтэй галын дөлд шатсан гэсэн баримт бий. Харин өдгөө дэлхийд анхны хэмээх нэрийг Блекийн гэрэл зураг авч чаджээ.

               Цагаан толгой 
Археологич Жон болон Дебора Дарнелл нар 1994 онд Египетийн Луксор хотын ойролцоох Вади эль Нор тосгоны газар доороос шохойн чулуун дээр эгнүүлэн бичсэн дүрс үсгийг илрүүлжээ. Анхны цагаан толгойг манай эриний өмнөх 1900-аад жилийн тэртээ хэрэглэдэг байсан бөгөөд нэг дуудлага бүхий өөр хоорондоо давтагдахгүй дүрсүүд байсан юм.
                       Атомын бөмбөг
1945 оны долдугаар сарын 16-ны 5:29:45 цагт Лос Аламост “Гаджет” нэртэй анхны атомын бөмбөгийг амжилттай туршсан байна. Яг энэ өдрийн энэ цагт Нью Мексикогийн талд “Тринити” нэртэй атомын бөмбөгийг туршсан ч амжилтгүй болсон юм. 1945 оны наймдугаар сарын 16-нд атомын бөмбөгийг анх удаа дайнд ашигласан билээ. АНУ-ын арми “Энола Гей” гэж нэрлэсэн онгоцноос “Литл Бой” нэртэй атомын бөмбөгийг Япон улсын Хирошимад хаясан юм. Үүнээс гурван өдрийн дараа “Фет Мэн” нэртэй атомын бөмбөгд Нагасакид унасан ажээ.
                    Дэлхийн анхны АТМ буюу бэлэн мөнгөний машин
АТМ /Automatic Teller Machine/-ын анхны санааг Дон Ветзел гаргасан бөгөөд патентыг нь тэр авсан юм. 1968 онд Даллас хотын нэгэн банкинд бэлэн мөнгө авах гэж хэдэн цаг дугаарлан зогссоныхоо дараа тоглоомын төвд анивчиж байсан жижиг гэрлүүдийг хараад банкны утасны шугамтай холбосон цахилгаан дамжуулагчийг ашиглан машинаас бэлэн мөнгө авч болох шинэ санааг тэрээр бодож олжээ. Яг жилийн дараа дотроо 5 сая доллар багтаасан, том машиныг Нью-Йорк хотын Кемикал банкинд холбосон байна. Анхны АТМ компьютерт холбогдоогүй байсан бөгөөд зөвхөн утасны шугамтай л холбогдож байсан гэдэг тиймээс одоогийнх шиг мөнгө нь тийм ч хурдан гардаггүй байсан аж. АТМ ашиглагчдын хүрээ нь ч мөн хумигдмал байв. Зөвхөн тухайн банкны тусгай үйлчлүүлэгчдэд өгсөн кредит картан дээр АТМ-аас авч болох мөнгөний хэмжээг заан өгдөг байжээ. 1967 онд Лондон хотын Барклэй банк Жон Шефердийн зохион бүтээсэн АТМ-ыг ашигласан гэдэг ч уг АТМ нь тухайн үедээ бүрэн автомат биш байсан бөгөөд зөвхөн банкны теллер нэмэлт үйлдэл хийж, кредит картыг нь шалгасан нөхцөлд бэлэн мөнгө авдаг байсан билээ.
                   Кредит карт 
1949 онд Френк МакНамара Нью-Йорк хотын “Межорс Габин Грилл” ресторанд найзуудтайгаа хоол идэж байхдаа кредит картны санааг бодож олжээ. Тэрээр найзуудтайгаа сууж байгаад тооцоо хийхээ мартаад гарсан байна. Удалгүй араас нь рестораны зохион байгуулагч араас нь гарч ирсэн бөгөөд Френк тооцоогоо төлсөн ажээ. Үүнээс нэг өдрийн дараа тэрээр зоогийн газрын зохион байгуулагчтай дахин уулзаж тусгай үйлчилгээний карттай болохыг зөвлөсөн бөгөөд тэр картыг нь Френк хийхээр болсон байна. Яг нэг жилийн дараа буюу 1950 он гэхэд Нью-Йорк хотын 14 ресторан зоогийн газар тусгай үйлчилгээний картыг хэрэглэх болжээ. Одоогийн бидний хэрэглэдэг кредит карт зоогийн газраас мэндэлсэн аж.
                Унадаг дугуй 
1817 онд Германы эрдэмтэн Барон фон Драйс анхны унадаг дугуйг зохион бүтээсэн байна. Түүний бүтээсэн унадаг дугуйг залж болдгоороо онцлог байлаа. Анхны унадаг дугуйг модоор хийсэн ч дөрөө гэж байсангүй. Тиймээс зөвхөн замын уруу явхад л тохиромжтой байсан гэдэг. Анхны унадаг дугуйны дээд цаг нь уруу замд 15 км/ц хүрдэг байжээ. Гэвч олон нийт ийм дугуй зохиогдсоныг 1830-аад онд л мэдсэн билээ.
Тэрбумтан 
1916 оны есдүгээр сарын 29 онд “Нью-Йорк таймс” сонин тэрбумтан хэмээх үгийг анх удаа ашиглажээ. Дэлхийн тэрбумтан гэдэг нэрийг анх авсан хүн нь алдарт Жон Д.Рокфеллер юм. Тухайн үед түүний хөрөнгө яг нэг тэрбум долларт хүрээд байжээ. Тэрээр 1855 онд бизнест суралцаж эхэлсэн бөгөөд 1862 онд Стандарт Ойл компаныг үүсгэн байгуулсан аж.

No comments:

Post a Comment